Phương pháp đo góc bằng

Các phương pháp đo góc bằng

1.Đo góc đơn: Đối với góc có hai hướng

Góc đơn

   Bước 1:  Đặt máy kinh vĩ  tại O, đối tâm cân bằng chính xác

   – Mang chân máy dựng tại O, mở khóa và rút 3 chân máy cao ngang vai, đóng khóa rút của 3 chân máy lại.

   – Dạng 3 chân máy ra vừa phải sao cho ba mũi chân máy phân bố trên 3 đỉnh của tam giác đều. Dậm chân máy xuống đất cho vững chắt và ổn định.

   –  Đặt máy lên chân máy vặn chặt ốc nối giữa chân máy và đế máy lại.

   – Nhìn qua bộ phận định tâm quang học, dịch chuyển 3 chân máy sao cho tâm máy trùng với tâm mốc.

   – Nhìn vào ống thủy tròn vặn lỏng các ốc chân máy để rút các chân máy lên xuống sao cho bọt thủy tròn vào giữa. Vặn chặt các ốc chân máy lại.

   – Đặt cho ống thủy dài song song với đường thẳng nối hai ốc cân máy nào đó. Vặn hai ốc cân máy này ngược chiều nhau sao cho bọt thủy dài chạy vào vị trí trung tâm. Xoay ống thủy dài trên bàn độ ngang đi 1 góc 90⁰, vặn ốc cân thứ 3 sao cho bọt thủy vào vị trí trung tâm.

   – Nới lỏng ốc nối giữa chân máy và đế máy ra. Nhìn qua bộ phận định tâm quang học, dịch chuyển máy sao cho tâm của nó trùng với tâm mốc. Lúc này bọt thủy dài có thể lệch khỏi vị trí trung tâm ta phải cân bằng lại cho đến khi định tâm và cân bằng máy đồng thời được đảm bảo mới thôi.

Bước 2: Đặt giá trị bàn độ cho hướng mở đầu theo số lần đo.

  – Giá trị bàn độ cho hướng mở đầu được xác định theo công:

– Vặn ốc điều chỉnh bộ đo cực nhỏ để đặt giá trị phút và giây theo yêu cầu (ví dụ: 0’20”).

– Mở ốc khóa bàn độ và ốc khóa du xích ra, mắt nhìn vào ống kính đọc số xoay bàn độ đến giá trị cần đặt (ví dụ: 0⁰). Sau đó khóa ốc bàn độ và ốc du xích lại. Vặn ốc vi động ngang du xích để giá trị độ vào chính giữa vạch khắc đọc số. Mở ốc khóa bàn độ ra quay máy ngắm tiêu dựng tại A.

– Bắt chính xác mục tiêu cho hướng mở đầu ta thực hiện như sau:

         + Bắt mục tiêu sơ bộ: Mở ốc khóa đứng của ống kính, căn cứ vào ống ngắm sơ bộ gắn trên ống kính, quay ống kính đến ngắm mục tiêu. Vặn vòng điều quang để nhìn mục tiêu rõ nét. Sau đó khóa tất các các ốc khóa ngang và ốc khóa đứng lại

         + Bắt mục tiêu chính xác mục tiêu cho hướng mở đầu: Vặn ốc vi động ngang bàn độ, vặn ốc vi động đứng đưa trung tâm màng dây chữ thập vào đúng mục tiêu. Và từ đây hai ốc (ốc khóa bàn độ và ốc vi động bàn độ)  không được sử dụng cho đến khi đo hết 1 lần đo 

Bước 3: Bắt chính xác mục tiêu, đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ, ghi sổ

– Bắt chính xác mục tiêu ta thực hiện như sau:

         + Bắt mục tiêu sơ bộ: Mở ốc khóa đứng của ống kính, căn cứ vào ống ngắm sơ bộ gắn trên ống kính, quay ống kính đến ngắm mục tiêu. Vặn vòng điều quang để nhìn mục tiêu rõ nét. Sau đó khóa tất các các ốc khóa ngang và ốc khóa đứng lại.

         +  Bắt mục tiêu chính xác: Vặn ốc vi động ngang bàn độ, vặn ốc vi động đứng đưa trung tâm màng dây chữ thập vào đúng mục tiêu Các mục tiêu khác cũng thực hiện tương tự nhưng chỉ khác ở chỗ chúng ta vặn ốc vi động ngang du xích.

– Máy ở trái kính: Vặn ốc khóa bàn độ lại, mở ốc khóa du xích ra quay máy theo chiều kim đồng hồ  từ 1 đến hai vòng bắt chính xác  tiêu dựng tại điểm A (hướng mở đầu). Đến đây ta thực hiện bắt chính xác mục tiêu như ở trên nhưng chỉ khác ta vặn ốc vi động du xích chứ không được vặn ốc vi động bàn độ.  Vặn BĐCN theo chiều vặn ra sau đó vặn vào để cho ảnh bàn độ chập nhau chính xác đọc số trên bàn độ và trên BĐCN lần 1. Vặn BĐCN theo chiều vặn ra sau đó vặn vào để cho ảnh bàn độ chập nhau chính xác đọc số trên BĐCN lần 2, như vậy đo xong hướng A. Chênh lệch giữa 2 lần chập đọc không được vượt quá 5”.  Quay máy theo chiều kim đồng hồ ngắm chính xác mục tiêu tại B và đọc số trên bàn độ ngang và BĐCN như ở hướng A. Như vậy kết thúc nửa lần đo trái kính

– Máy ở phải kính: Sau khi đảo kính thì quay máy ngược chiều kim đồng hồ ngắm chính xác mục tiêu tại B và đọc số trên bàn độ ngang và BĐCN (2 lần chập đọc), quay máy ngược chiều kim đồng hồ ngắm chính xác hướng A và đọc số trên bàn độ ngang và BĐCN (2 lần chập đọc). Như vậy kết thúc nửa lần đo phải kính.

– Một lần đo gồm nửa lần trái kính và nửa lần phải kính. Các lần khác đo tương tự chỉ khác vị trí bàn độ cho hướng mở đầu theo số lần đo.

+ TB( ^//) ={I (“) + II(“)}/2

+ 2C = T – P ± 180^o ( Cộng 180⁰ khi T nhỏ hơn P;  trừ 180⁰ khi T lớn hơn P )

+ Trị giá góc nửa lần đo :  (T + P ± 180^o)/2 ( Trừ 180⁰ khi T nhỏ hơn P;  cộng 180⁰ khi T lớn hơn P )

+ Trị góc 1 lần đo: Trung bình cộng trị giá góc nửa lần đo trái kính và trị giá góc nửa lần đo phải kính

2. Đo góc toàn vòng: Đối với góc có từ 3 hướng trở lên

Đo góc toàn vòng

Bước 1: Tại O đặt máy đối tâm cân bằng chính xác

   – Mang chân máy dựng tại A, mở khóa và rút 3 chân máy cao ngang vai, đóng khóa rút của 3 chân máy lại. Dạng 3 chân máy ra vừa phải sao cho ba mũi chân máy phân bố trên 3 đỉnh của tam giác đều. Dậm chân máy xuống đất cho vững chắt và ổn định. Đặt máy lên chân máy vặn chặt ốc nối giữa chân máy và đế máy lại.

   – Nhìn qua bộ phận định tâm quang học, dịch chuyển 3 chân máy sao cho tâm máy trùng với tâm mốc.

   – Nhìn vào ống thủy tròn vặn lỏng các ốc chân máy để rút các chân máy lên xuống sao cho bọt thủy tròn vào giữa. Vặn chặt các ốc chân máy lại.

   – Đặt cho ống thủy dài song song với đường thẳng nối hai ốc cân máy nào đó. Vặn hai ốc cân máy này ngược chiều nhau sao cho bọt thủy dài chạy vào vị trí trung tâm. Xoay ống thủy dài trên bàn độ ngang đi 1 góc 90⁰, vặn ốc cân thứ 3 sao cho bọt thủy vào vị trí trung tâm.

   – Nới lỏng ốc nối giữa chân máy và đế máy ra. Nhìn qua bộ phận định tâm quang học, dịch chuyển máy sao cho tâm của nó trùng với tâm mốc.Lúc này bọt thủy dài có thể lệch khỏi vị trí trung tâm ta phải cân bằng lại cho đến khi định tâm và cân bằng máy đồng thời được đảm bảo mới thôi.

Bước 2: Đặt giá trị bàn độ cho hướng mở đầu theo số lần đo

* Giá trị bàn độ cho hướng mở đầu được xác định theo công thức:.  Ví dụ giá trị bàn độ hướng mở đầu cho lần thứ nhất: 0⁰00’20”.

– Vặn ốc điều chỉnh bộ đo cực nhỏ để đặt giá trị phút và giây theo yêu cầu (ví dụ: 0’20”).

– Mở ốc khóa bàn độ và ốc khóa du xích ra, mắt nhìn vào ống kính đọc số xoay bàn độ đến giá trị cần đặt (ví dụ: 0⁰). Sau đó khóa ốc bàn độ và ốc du xích lại. Vặn ốc vi động ngang du xích để giá trị độ vào chính giữa vạch khắc đọc số. Mở ốc khóa bàn độ ra quay máy ngắm tiêu dựng tại B. Lúc này để bắt chính xác mục tiêu ta thực hiện như sau:

         + Bắt mục tiêu sơ bộ: Mở ốc khóa đứng của ống kính, căn cứ vào ống ngắm sơ bộ gắn trên ống kính, quay ống kính đến ngắm mục tiêu. Vặn vòng điều quang để nhìn mục tiêu rõ nét. Sau đó khóa tất các các ốc khóa ngang và ốc khóa đứng lại

         + Bắt mục tiêu chính xác: Vặn ốc vi động ngang bàn độ, vặn ốc vi động đứng đưa trung tâm màng dây chữ thập vào đúng mục tiêu. Và từ đây hai ốc (ốc khóa bàn độ và ốc vi động bàn độ) không được sử dụng cho đến khi đo hết 1 lần đo.

Bước 3: Bắt chính xác mục tiêu, đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ, ghi sổ

– Để bắt chính xác mục tiêu dựng tại A ta tiến hành như sau:                             

         + Bắt mục tiêu sơ bộ: Mở ốc khóa đứng của ống kính, căn cứ vào ống ngắm sơ bộ gắn trên ống kính, quay ống kính đến ngắm mục tiêu. Vặn vòng điều quang để nhìn mục tiêu rõ nét. Sau đó khóa tất các các ốc khóa ngang và ốc khóa đứng lại

         + Bắt mục tiêu chính xác: Vặn ốc vi động ngang bàn độ, vặn ốc vi động đứng đưa trung tâm màng dây chữ thập vào đúng mục tiêu. Các mục tiêu khác cũng thực hiện tương tự nhưng chỉ khác ở chỗ chúng ta vặn ốc vi động ngang du xích.

– Máy ở trái kính: Vặn ốc khóa bàn độ lại, mở ốc khóa du xích ra quay máy theo chiều kim đồng hồ  từ 1 đến hai vòng bắt chính xác  tiêu dựng tại điểm A (hướng mở đầu). Đến đây ta thực hiện bắt chính xác mục tiêu như ở trên nhưng chỉ khác ta vặn ốc vi động du xích chứ không được vặn ốc vi động bàn độ. Vặn BĐCN theo chiều vặn ra sau đó vặn vào để cho ảnh bàn độ chập nhau chính xác đọc số trên bàn độ và trên BĐCN lần 1. Vặn BĐCN theo chiều vặn ra sau đó vặn vào để cho ảnh bàn độ chập nhau chính xác đọc số trên BĐCN lần 2, như vậy đo xong hướng A. Chênh lệch giữa 2 lần chập đọc không được vượt quá 5”.  

         + Tiếp theo quay máy theo chiều kim đồng hồ bắt chính xác tiêu dựng tại các điểm B à C  tiến hành chập đọc, đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ ghi các kết quả đo vào trang số.

         + Tiếp theo quay máy theo chiều kim đồng hồ ngắm lại tiêu dựng tại điểm A, tiến hành chập đọc và đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ, ghi vào trang sổ. Như vậy ta kết thúc nửa lần đo trái kính.

– Máy ở phải kính: Đảo ống kính qua thiên đỉnh lúc này máy ở phải kính, quay máy ngược chiều kim đồng hồ, bắt chính xác tiêu dựng tại A tiến hành chập đọc 2 lần, đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ ghi các giá trị vào trang sổ. Tiếp theo quay máy ngược chiều kim đồng hồ bắt chính xác lần lượt tiêu dựng tại C à B àA. Tiến hành chập đọc 2 lần đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ ghi các giá trị vào trang sổ. Ta vừa kết thúc nửa lần đo phải kính cũng như kết thúc 1 lần đo góc toàn vòng.

Bước 4: Tính toán, kiểm tra trang sổ

+ TB( ^//) ={I (“) + II(“)}/2

+ 2C = T – P ± 180^o ( Cộng 180⁰ khi T nhỏ hơn P;  trừ 180⁰ khi T lớn hơn P )

+ Trị giá hướng trung bình :  (T + P ± 180^o)/2 ( Trừ 180⁰ khi T nhỏ hơn P;  cộng 180⁰ khi T lớn hơn P )

+ Trị giá hướng TB của hướng mở đầu

+ Trị giá hướng đã quy “0” bằng trị giá hướng trung bình trừ trị giá hướng trung bình của hướng mở đầu.

+ Giá trị góc đo được tính bằng hiệu của trị giá hướng bên phải và trị giá hướng bên trái của góc đó.